Haccın farzları üçtür. Biri yapılmazsa hac sahih olmaz.
1- Haccı ihramlı yapmaktır.
2- Vakfeye durmak.
(Arefe günü, Arafat’ın, Vadi-yi Urene denilen yerinden başka herhangi
bir yerinde, öğle ve ikindi namazlarından sonra vakfeye durulur.)
3- Kâbe-i Muazzamayı Tavaf-ı Ziyaret etmektir.
Tavaf, Mescid-i Haram içinde Kâbe-i Muazzama etrafında dönmek demektir.
Dördü farz, üçü vacip olmak üzere yedi kere dönülür. Zemzem kuyusunun ve
Makam-ı İbrahim’in dışından dolaşarak da tavaf etmek caizdir.
Hac ve umre menâsiki ihrama girmekle başlar. İhrama girmeden önce
tırnaklar kesilir, koltuk altı ve kasık kılları temizlenir, gerekiyorsa
saç, sakal tıraşı olup bıyıklar düzeltilir. Mümkünse gusledilir veya
abdest alınır. Gusül, abdestten efdaldir. Su yoksa veya
kullanılamıyorsa, teyemmüm yapılmaz; çünkü bu abdest ve gusül, beden
temizliği içindir. Bu sebeple abdestli olanlara ve özel hallerinde
bulunan kadınlara da sünnettir. Bu hazırlıktan sonra erkekler,
üzerlerindeki bütün giysilerden soyunup izâr ve ridâ denilen iki parça
ihram örtüsüne, usulüne göre sarınırlar. Başları açık, ayakları
çıplaktır. Ancak ayaklarına topukları ve mümkün olduğunca üzerleri açık
ayakkabı veya terlik giyebilirler. Kadınlar normal elbise ve
kıyafetlerini değiştirmezler. Onların her türlü giyim eşyası, kapalı
ayakkabı, çorap ve eldiven giymelerinde bir sakınca yoktur. Yalnızca
yüzlerini örtmemeleri gerekir. Kerâhet vakti değilse, iki rek`at ihram
namazı kıldıktan sonra niyet ve telbiye yapılarak ihrama girilir.
İfrad haccı yapacak olanlar,
"Allahım, senin rızânı kazanmak için haccetmek istiyorum. Onu bana
kolaylaştır ve kabul buyur!" diyerek sadece hacca niyet eder ve telbiye
yaparlar.
Temettu` haccı yapacak olanlar,
"Allahım, senin rızânı kazanmak için umre yapacağım, onu bana
kolaylaştır ve benden kabul eyle!" diyerek sadece umreye niyet eder ve
telbiye yaparlar.
Kırân haccı yapmak isteyenler ise,
"Allahım, senin rızânı kazanmak için umre ve hac yapmak istiyorum.
Bunların edâsında bana kolaylık ver ve her ikisini de kabul buyur!"
diyerek hem umre, hem de hacca niyet edip telbiye söylerler.
Niyet ve telbiyenin yapılmasıyle ihrama girilmiş ve ihram yasakları
başlamış olur. Telbiye, tekbir, tehlîl ve salavât-ı şerife söyleyerek
yolculuğa devam edilir. Telbiye, ihram süresince her fırsatta söylenir.
Özellikle zaman, mekân ve durumda yenilik ve değişiklik olduğunda,
yokuşta, inişte, kafilelere rastlayışta, farz namazlardan sonra, seher
vakitlerinde söylenmelidir. Telbiyeyi her söyleyişte üç defa
tekrarlamak, sonra tekbir, tehlîl ve salavât-ı şerife okumak
müstehaptır. Telbiye hacda bayramın ilk günü Akabe Cemresi'ne taş atmaya
başlamakla, umrede ise, umre tavafına başlamakla biter; daha sonra
yapılmaz. Mekke'de kalınacak yere yerleşip mümkünse boy abdesti, değilse
abdest alındıktan sonra telbiye söylenerek Harem-i şerif'e gidilir.
Beytullah görülünce üç defa tekbir ve tehlîl getirilip dua edilir. Farz
namaz kılınmıyorsa hemen tavafa başlanır.
b) İfrad haccında ilk yapılacak tavaf "kudüm tavafı", temettu` ve kırân haccında ise "umre tavafı"dır.
Temettu` ve kırân haccında umre tavafından sonra umrenin sa`yi
yapılacağı için tavafta "ıztıbâ`" ve "remel" yapılır. İfrad haccında
ise, şayet hac sa`yi kudüm tavafını takiben yapılacaksa, tavafta ıztıbâ`
ve remel yapılır, aksi halde yapılmaz. Müsait yer varsa, makam-ı
İbrâhim'in arkasında, orada yer yoksa, uygun başka bir yerde tavaf
namazı kılınıp dua edildikten ve zemzem içildikten sonra temettu` ve
kırân haccı yapanlar umre sa`yini; ifrad haccı yapanlar ise, isterlerse
hac sa`yini yaparlar.
İfrad haccı yapanlar, hac sa`yini ister yapsınlar ister yapmasınlar
tıraş olmazlar ve ihramdan çıkmazlar, ihramlı olarak kalırlar.
Temettu` haccı yapanlar mîkatta sadece umreye niyet ettikleri için
umrenin sa`yi tamamlanınca, tıraş olup ihramdan çıkarlar. Tekrar hac
için ihrama girinceye kadar Mekke'de ihramsız kalırlar. 8 Zilhicce
(terviye) günü veya isterlerse daha önce hac için tekrar ihrama
girerler. Hac için ihrama girdikten sonra yapacakları nâfile bir tavafı
takiben isterlerse hac sa`yini Arafat'a çıkmadan önce yapabilirler. Bu
takdirde, ziyaret tavafından sonra sa`y yapmazlar.
Kırân haccı yapanlar, ihrama girerken hacca da niyet ettikleri için umre
sa`yindan sonra tıraş olmazlar ve ihramdan çıkmazlar. Bunlar umre sa`yi
bitince, gerekiyorsa biraz dinlendikten sonra ayrıca kudüm tavafı yapıp
tavaf namazını kılarlar. Hac sa`yini isterlerse bu kudüm tavafının
arkasından, isterlerse ziyaret tavafından sonra yaparlar. Peşinden sa`y
yapılacak tavafta ıztıbâ` ve ilk üç şavtta remel yapılır.
c) İster ifrad, ister temettu`, ister kıran yapsınlar, bütün haccedenler
terviye (8 Zilhicce) günü Mekke'den ayrılıp Mina'ya veya Arafat'a
geçerler.
d) Hac Menâsikinin Eda Edildiği Günler
Hac menâsiki yoğun olarak 8-13 Zilhicce arasındaki altı gün içinde eda
edilir. Bu günlerden her birinde yapılan menâsik özetle şöyledir:
1. Terviye günü (8 Zilhicce). İster ifrad, ister temettu`, ister kırân
haccı yapsınlar, bütün haccedenler terviye günü sabah namazından
itibaren Mina'ya veya Arafat'a intikale başlarlar. Terviye günü öğle
namazından arefe günü sabah namazına kadarki beş vakit namazı Mina'da
kılmak ve geceyi orada geçirip güneş doğduktan sonra Arafat'a hareket
etmek sünnettir.
2. Arefe günü (9 Zilhicce). Arafat'ta zeval vaktine kadar çadırlarda
dinlenilir ve ibadetle meşgul olunur. Zeval vaktinden sonra, mümkünse
gusledilir. Öğle ve ikindi namazları cem`-i takdîm ile kılındıktan sonra
vakfe yapılır. Bütün gün telbiye, tekbir, tehlîl, zikir, tesbih,
salavât-ı şerife, dua, namaz-niyaz, tövbe-istiğfar, Kur'ân-ı Kerîm
tilâveti gibi ibadetlerle değerlendirilir. Resûlullah "Bugün gözüne,
kulağına ve diline sahip olanın geçmiş günahları bağışlanır" (Müsned, I,
329, 356) buyurmuştur. Güneş battıktan sonra akşam namazı kılınmadan
Arafat'tan Müzdelife'ye intikal başlar. Akşam ve yatsı namazları, yatsı
vakti girdikten sonra, Müzdelife'de cem`-i tehîr ile kılınır. Bayram
gecesi burada ibadet ve istirahatle geçirilir. Şeytan taşlamada
kullanılmak için yeteri kadar taş toplanır.
3. Bayramın ilk günü (yevm-i nahr; 10 Zilhicce).
a) Vakti girince sabah namazı Müzdelife'de erkence kılınır. Namazdan
sonra ortalık aydınlanıncaya kadar vakfe yapılır. Dua, niyaz ve istiğfar
edilir. Ortalık iyice aydınlanınca, güneş doğmadan Mina'ya hareket
edilir.
b) Mina'da eşyalar çadırlara yerleştirildikten sonra Akabe Cemresi'ne
gidilir. Her birinde "Bismillâhi Allahüekber, rağmen li'ş-şeytâni ve
hizbih" denilerek yedi taş atılır. İlk taşın atılması ile telbiye biter.
Bundan sonra artık telbiye yapılmaz.
c) Daha sonra Harem bölgesi sınırları içinde kurban kesilir veya vekâlet
yolu ile kestirilir. Temettu` ve kırân haccı yapanların şükür kurbanı
kesmeleri vâciptir. İfrad haccı yapanların kurban kesmeleri gerekmez;
isterlerse nâfile olarak keserler.
d) İfrad haccı yapanlar Akabe Cemresi'ne taş attıktan sonra; temettu` ve
kırân haccı yapanlar ise kurbanlarını da kestikten veya kestirdikten
sonra, saç tıraşı olup ihramdan çıkarlar. Böylece cinsel ilişki
dışındaki diğer bütün ihram yasakları kalkar. Cinsel ilişkiyle ilgili
yasak ise ancak ziyaret tavafı yapılınca kalkar. Haccedenler bizzat
kendi saçlarını kesebilecekleri gibi birbirlerini de tıraş edebilirler.
Tıraş olabilecek duruma gelmiş olan bir ihramlının henüz kendisi tıraş
olmadan başka bir ihramlıyı tıraş etmesinde bir sakınca yoktur.
e) Aynı gün imkân olursa, Mekke'ye inilerek ziyaret tavafı yapılır. Daha
önce hac sa`yini yapmamış olanlar ziyaret tavafından sonra hac sa`yini
de yaparlar. Ziyaret tavafının bayramın ilk günü yapılması efdaldir. O
gün yapılamazsa daha sonra yapılır. Bu tavafın en geç bayramın 3. günü
güneş batmadan önce yapılması Ebû Hanîfe'ye göre vâcip, diğer
müctehidlere göre ise sünnettir.
f) Ziyaret tavafı bayramın ilk günlerinde yapılmışsa, tavaftan sonra
tekrar Mina'ya dönüp şeytan taşlama günlerinde Mina'da gecelemek,
Hanefîler'e göre sünnet, diğer üç mezhepte ise vâciptir.
4. Bayramın 2, 3 ve 4. günleri (11, 12 ve 13 Zilhicce).
a) Bayramın 2 ve 3. günleri zeval vaktinden sonra sırayla Küçük, Orta ve
Akabe cemrelerine yedişer taş atılır. Küçük ve Orta cemrelere taş
attıktan sonra uygun bir yere çekilerek dua edilir. Akabe Cemresi
taşlandıktan sonra ise dua için artık durulmayıp orası hemen terkedilir.
Bu iki gün zevalden önce "şeytan taşlama" yapılmaz.
b) Bayramın 4. günü cemrelere taş atmayacak olanların, o gün fecr-i
sâdıktan yani tan yeri ağarmaya başlamadan önce Mina'dan ayrılmış
olmaları gerekir. Bunların 3. gün henüz güneş batmadan Mina sınırları
dışına çıkmaları sünnet; güneş battıktan sonra ayrılmaları mekruhtur. 4.
gün tan yeri ağarmaya başlamadan Mina'dan ayrılmamış olanların o gün de
her üç cemreye yedişer taş atmaları gerekir. Ancak Ebû Hanîfe'ye göre,
4. gün taşların fecr-i sâdıktan itibaren zevalden önce atılması da
câizdir. 4. gün taşlar atıldıktan sonra Mina'dan Mekke'ye inilir.
c) Âfâkýler, Mekke'den ayrılmadan önce vedâ tavafı yaparlar. Böylece hac tamamlanmış olur.
e) Hacda Kadınlar
Hac ve umre menâsikinde kadınların erkeklerden ayrıldıkları hususlar,
aşağıdakilerden ibaret olup diğer hususlarda aralarında fark yoktur.
1. İhramlı iken elbise, çorap, eldiven, kapalı ayakkabı, mest, çizme ve
her türlü giyim eşyası giyebilirler. Başlarını örterler, sadece
yüzlerini örtmezler.
2. Telbiye, tekbir ve dua yaparken, seslerini fazla yükseltmezler.
3. Tavafta ıztıbâ` ve remel, sa`yde ise hervele yapmazlar.
4. İhramdan çıkmak için saçlarını tıraş etmezler, uçlarından biraz keserler.
5. Erkekler arasında sıkışmamak için Hacerülesved'i uzaktan istilâm ederler.
6. Hacdan sonra aybaşı veya loğusa iken Mekke'den ayrılırlarsa vedâ tavafı sâkıt olur.
7. Özel hallerini görmekte olan kadınlar, tavaftan başka, haccın bütün
menâsikini bu halleriyle yapabilirler. Hayız ve nifas denilen özel
durumları sebebiyle farz olan ziyaret tavafını eyyâm-ı nahrdan yani
bayramın ilk üç gününden sonra yapmak veya vedâ tavafını terketmekle
kendilerine ceza gerekmez.
Bu haliyle ziyaret tavafı yapmaları da Hanefîler'e göre geçerlidir. Bu
durumda ceza kurbanı kesmesi gerekir. Hayız veya nifas halindeki bir
kadın kudüm veya umre tavafını yapmadan Arafat'a çıkmak ve vakfe yapmak
zorunda kalırsa;
a) İfrad haccı yapmak üzere sadece hac için ihrama girmişse,
temizlendikten sonra ziyaret ve vedâ tavaflarını yapar. Sünnet olan
kudüm tavafının terkinden dolayı bir şey gerekmez; haccı tamam olur.
b) Temettu` haccı yapmak üzere sadece umre için ihrama girmişse,
Hanefîler'e göre Arafat'a çıkarken hac için niyet ve telbiye yaparak
umre ihramını iptal eder. Hacdan önce umre yapmadığı için ifrad haccı
yapmış olur; şükür kurbanı kesmesi gerekmez. Hacdan sonra iptal ettiği
umreyi kazâ eder ve iptal ettiği için ceza kurbanı keser.
Diğer mezheplere göre hac için niyet ve telbiye yapmakla umre ihramı
bozulmaz, hac ihramı ile birleşmiş sayıldığından kırân haccı yapmış olur
ve kırân hedyi kesmesi gerekir. Fakat hacdan sonra önceden yapılamayan
umrenin kazâsı için ayrıca tavaf ve sa`y gerekmez. Hac için yapılan
tavaf ve sa`y umre için de yeterli olur.
c) Kırân haccı için ihrama girmişse, Hanefîler'e göre, umre tavafından
önce Arafat'ta vakfe yapmakla umresi bozulmuş sayıldığından ifrad haccı
yapmış olur. Şükür kurbanı kesmesi gerekmez. Fakat hacdan sonra bozulan
umreyi kazâ eder ve bozduğu için bir ceza kurbanı keser. Diğer
mezheplere göre, umre tavafını yapmadan Arafat'ta vakfe yapmakla umre
bozulmuş olmaz. Yapılan hac yine kırân haccı olur ve şükür kurbanı
kesmek gerekir. Hacdan sonra, önceden yapılamayan umrenin kazâsı için
ayrıca tavaf ve sa`y gerekmez. Hac için yapılan tavaf ve sa`y umre için
de yeterli olur.
Kadınlar tavafta, Kâbe’ye yaklaşmamaları efdaldir. Kadına dokunmak
ihtimali çok ise, Şafii’lerin Hanefi’yi veya Maliki’yi taklit etmesi
lazım olur.
Tavafı mescid dışından yapması caiz değildir. Tavafa niyet etmek de,
ayrıca farzdır. Tavaf-ı ziyareti Arafat’tan sonra da yapmak da farzdır.
Tavaf ederken ve sa’y ederken, ezan okunursa, bunlar bırakılıp, namazdan sonra tamamlanır.
Kaynak:diyanet.gov.tr
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder